معاون سابق حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی در گفت‌وگوی اختصاصی با رویداد اقتصادی تشریح کرد؛

دلیل استفاده محدود از قطار، پوشش کم ریلی در کشور است

حمل و نقل ریلی با وجود آنکه شیوه‌ای پرطرفدار و اقتصادی در دنیاست، گویا در ایران طالب چندانی ندارد.

 به گزارش رویداد اقتصادی؛ نقش حمل و نقل ریلی در حمل بار بسیار ضعیف است و اگر روزی کامیون‌داران دست از کار بکشند، تمام محموله‌های کشور روی زمین می‌ماند. مسافرت‌ها هم بیشتر متکی به جاده است در حالی که حمل و نقل ریلی سیستمی ایمن با پوشش مطلوب در سراسر جهان به شمار می‌آید. چرا در ایران بیشتر متکی به جاد هستیم و نقش سیستم ریلی در حمل بار و مسافر کمرنگ است؟ مهرداد تقی‌زاده معاون سابق حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی و دبیر فعلی انجمن صنفی شرکت‌های حمل و نقل ریلی و خدمات وابسته، کافی نبودن پوشش ریلی در کشور و نبود خط آهن به مقاصد بار و مسافری را دلیل استفاده کمتر از قطار برای حمل بار و مسافرت معرفی می‌کند. به اعتقاد او تفاوت قیمت سفر جاده‌ای نسبت به ریلی هم مسافران را تشویق می‌کند که از ماشین شخصی برای سفر استفاده کنند.

مهرداد تقی‌زاده در گفت‌وگو با رویداد اقتصادی، پوشش ریلی در ایران را مناسب ندانسته و بیان می‌کند: در کشوری با عرض و طول ایران و مساحتی وسیع با این مقدار نقاط مختلف تولید سفر برای مسافرت‌های افراد و همچنین مقاصدی برای حمل بار مثل معادن و ...، طول خطوط کافی نیست.

او اضافه می‌کند: باید طول خطوط خیلی زیادتر از وضعیت فعلی و شاید حتی چندین برابر شرایط کنونی شود. علاوه بر اینکه طول شبکه در ایران کافی نیست و در حقیقت باید شبکه به نقاط مختلف کشور گسترش یابد و خط آهن در نقاطی که تقاضای حمل بار و مسافر وجود دارد و دارای توجیه اقتصادی است، ایجاد شود، باید ظرفیت شبکه فعلی نیز افزایش یابد.

به گفته دبیر انجمن صنفی شرکت‌های حمل و نقل ریلی و خدمات وابسته در خیلی از نقاط کشور، خطوط ریلی باید دو خطه، سه خطه یا چهار خطه شود تا ظرفیت آن افزایش یابد.

حمل و نقل ریلی بار در ایران، نصف اروپا

تقی زاده با اشاره به اینکه 10 تا 11 درصد حمل بار در ایران توسط ریل انجام می‌شود، میزان حمل بار از مسیر ریل در اروپا را حدود دو برابر این میزان اعلام می‌کند.

او ادامه می‌دهد: حمل بار از مسیر ریلی در اروپا 19 تا 20 درصد است. در کشورهای خیلی وسیع‌تر مثل چین و آمریکا این عدد خیلی بالاتر است و به 50 تا 60 درصد می‌رسد. در روسیه این عدد شگفت آور بوده و 88 درصد است. یعنی 88 درصد حمل بار داخلی و خارجی روسیه توسط حمل و نقل ریلی صورت می‌گیرد و 12 درصد آن به صورت حمل و نقل جاده‌ای است.

دبیر انجمن صنفی شرکت‌های حمل و نقل ریلی و خدمات وابسته عنوان می‌کند: میزان حمل و نقل ریلی در اروپا دو برابر ماست این در حالی است که راه آهن معمولا در کشورهای پهناورتر و بزرگ‌تر جواب می‌دهد اگر کشورهای اروپایی را در نقشه ایران بکشید، تعداد زیادی از کشورهای اروپایی در نقشه ایران جا می‌شود و برخی از کشورهای اروپایی اندازه یک استان ماست، با این وجود حمل و نقل ریلی در این کشورها وضعیت بهتری دارد.

به گفته او، اگر ما به نسبت وسعت ایران بخواهیم خطوط ریلی خود را توسعه دهیم و درصد حمل بار در اروپا را در نظر بگیریم، باید حدود 50 درصد بار کشور توسط خطوط ریلی جابجا شود.

تقی زاده در رابطه با راهکارهای افزایش استفاده از شبکه ریلی می‌گوید: هم از طریق گسترش شبکه به نقاط مختلف کشور و هم دو خطه و سه خطه و چهار خطه کردن آن، افزایش ناوگان و یا سایر روش‌ها می‌توان استفاده از شبکه را توسعه داد. کمی هم تغییر در ضوابط و مقررات می‌تواند به توسعه حمل و نقل ریلی کمک کند.

هزینه سفر با قطار دو برابر مسافرت جاده‌ای

دبیر انجمن صنفی شرکت‌های حمل و نقل ریلی و خدمات وابسته درباره تمایل مردم به سفرهای جاده‌ای به جای استفاده از قطار، بیان می‌کند: این مسئله به اختلاف قیمت سفر با خودروی شخصی و قطار باز می‌گردد. این تفاوت قیمت مردم را به سمت استفاده از خودروی شخصی سوق می‌دهد. علتش این است که در کشور ما قیمت سوخت و قیمت هزینه سفر با جاده ارزان است.

او اضافه می‌کند: یک نفر اگر بخواهد از تهران به مشهد برود، زمانی که قیمت هر لیتر بنزین هزار توماد بود، بین 50 تا 100 هزار تومان برای رفت و همین میزان برای برگشت صرف هزینه سوخت می‌کرد. با بنزین لیتری سه هزار تومان با فرض اینکه نیمی از مسیر را با بنزین دولتی طی کند و نیم دیگر را با بنزین آزاد، هزینه رفت و برگشت به مشهد، 400 هزار تومان خواهد شد.

تقی زاده یادآور می‌شود: اگر خودرو سبک باشد، هزینه‌های سوخت کمتر می‌شود. به این ترتیب افراد با رقمی حدود 400 هزار تومان به سفر می‌روند. در حالی که همین چهارنفر اگر بخواهند با قطار سفر بروند، هزینه هر کدام حدود 130 تا 140 هزار تومان خواهد بود. پس حدود 500 هزار تومان هزینه رفت و 500 هزار تومان هزینه برگشت باید بدهند. او می‌گوید: به این ترتیب هزینه تردد با قطار دو برابر هزینه سفر جاده‌ای است.

خودرو محور شدن سفرهای درون و برون شهری

به گفته معاون سابق حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی عوارض جاده‌ای در ایران کم است و به جز آزاد راه تهران شمال که رقم آن 30 هزار تومان است، در سایر جاده‌ها بین 500 تومان تا حداکثر سه هزار تومان است.

او می‌گوید: این در حالی است که در اروپا رانندگان عوارض را به صورت لحظه به لحظه و الکترونیکی پرداخت می‌کنند.

تقی زاده اختلاف قیمت سفر با قطار و خودروی شخصی را عامل گرایش مردم به جاده اعلام می‌کند. او ادامه می‌دهد: سفر با اتوبوس هم کاهش داشته و از 260 میلیون نفر-سفر در 10 تا 12 سال گذشته به 160 میلیون نفر-سفر در سه سال گذشته رسیده است و شاید این رقم در حال حاضر کمتر هم شده باشد. سفر با هواپیما هم تغییر زیادی نداشته است.

او می‌گوید: ما باید برنامه‌های اقتصادی خود را به نحوی تنظیم کنیم که مردم به استفاده از قطار تشویق شوند. مثلا می‌توان با ارائه سوبسید روی سفر با قطار، این نوع سفر را کمی ارزان‌تر کرد.

معاون سابق حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی یادآور می‌شود: در حال حاضر در سفرهای درون شهری هم تمام شهرهای ما خودرو محور شده‌اند حتی تهران که این همه مترو را توسعه داد و 10 خط بی آر تی راه انداخت (که اقدام ارزشمندی بود) گرچه آمار سفر با حمل و نقل عمومی در تهران مشهد و بسیاری از شهرها افزایش یافته است اما آمار استفاده از خودروی شخصی افزایش بیشتری داشته است. بر اساس آمارها سهم استفاده از خودروی شخصی در تهران 10 درصد رشد داشته است است.

او تاکید می‌کند: در حمل و نقل برون شهری هم مسافر خودرو محورتر شده است.

خبرنگار: لیلا مرگن