یک کارشناس مناطق آزاد در گفت‌وگوی اختصاصی با رویداد اقتصادی مطرح کرد؛

اوج شکوفایی منطقه آزاد ماکو در دوران برجام و پسابرجام بود

میتوان منطقه آزاد ماکو را به عنوان بزرگترین منطقه آزاد ایران دانست. این منطقه این امکان را دارد که بزرگترین مزیت برای کشور در دوران تحریم تبدیل شود.

به گزارش رویداد اقتصادی، منطقه آزاد تجاری-صنعتی ماکو یکی از مناطق آزاد هفت‌گانه ایران است که در راستای اهداف اقتصادی این کشور، در ۲۴ مرداد ماه سال ۱۳۸۹ تصویب شده‌است که از شمال به جمهوری ترکیه، از شرق با مرز آبی ارس به جمهوری خود مختار نخجوان محدود است که این موقعیت، منطقه را بعنوان شاهراه ارتباطی ترانزیت کالاهای کشور های آسیای میانه و اروپا بعنوان مهمترین شاخص تجارت جهانی مطرح نموده است.

«محمدرضا محبوب‌فر»؛ مشاور معرفی فرصت‌های سرمایه گذاری شورایعالی مناطق آزاد تجاری و صنعتی در گفتگوی اختصاصی با رویداد اقتصادی در خصوص فرصت های موجود در منطقه آزاد ماکو سخن گفت و افزود: آذربایجان غربی دروازه ورود به اروپاست. میتوان منطقه آزاد ماکو را به عنوان بزرگترین منطقه آزاد ایران دانست. این منطقه این امکان را دارد که بزرگترین مزیت برای کشور در دوران تحریم تبدیل شود.

وی ادامه داد: منطقه آزاد ماکو با توصیفی که داشتم ظرفیتی برای توسعه شمالغرب کشور و از سوی دیگر میتواند نماد پویایی صنعت و تولید کشور محسوب شود. نقش بی‌بدیل این منطقه آزاد در پیشرفت و توسعه آذریابجان‌ها به ویژه آذریابجان غربی بر کسی پوشیده نیست ولی متاسفانه امروز این منطقه با مشکلات و مسائل زیادی روبروست و با توجه به توسعه مناطق آزاد کشور در جنوب، مناطق آزاد در شمال کشور و به عنوان بزرگترین منطقه آزاد در آذربایجان غربی مغفول مانده و رسیدگی نمی‌شود.

وی با اشاره به مناطق آزاد جنوب کشور برعکس شمال کشور که از تحریم ها مستثنی هستند افزود: امروز با وجود تحریم ها و مشکلات اقتصادی و مالی کشور، نگاه سازمان مناطق آزاد و دولت به منطقه آزاد ماکو به عنوان نماد پویایی و تولید کشور در شمالغرب همراه بوده و جریان سرمایه‌گذاری و توسعه صنایع مختلف، در دورانی که برجام امضا شده بود در این منطقه اتفاق افتاد. علیرغم اینکه وسعت منطقه آزاد ماکو حدودا ۵هزار کیلومتر مربع بوده، ۲۷۰ کیلومتر مرز مشترک با ترکیه و جمهوری نخجوان دارد و در اوایل دهه ۹۰ تاسیس و راه اندازی شده است این منطقه امروز از مهم‌ترین مزایای مناطق آزاد به عنوان دروازه ایران به سمت اروپا بهره‌مند و نسبت به سایر مناطق آزاد ممتاز است. از سوی دیگر منطقه آزاد ماکو شاهراه ارتباطی ایران هم با ترکیه و همچنین از طریق ترکیه، با کشورهای اروپایی محسوب میشود و همین موضوع خود ظرفیتی برای توسعه منطقه و آذربایجان غربی است.

این کارشناس مناطق آزاد تاکید کرد: اوج شکوفایی منطقه آزاد ماکو در دوران برجام و پسابرجام بود که در این دوران بیشترین واحدهای تولیدی در این منطقه ایجاد شد و بسیاری از این واحدهای تولیدی تحت عنوان صنایع فعال در تولید محصولات در این منطقه آزاد کشور فعالیت میکردند که همزمان با تحریم‌ها و خروج آمریکا از برجام، و قطع رابطه اغلب کشورها با ایران، مبادلات پولی و کلیه فعالیت‌های اقتصادی محدود شد وظیفه ذاتی منطقه آزاد ماکو که تسهیل و گسترش واحدهای تولیدی و صنعتی بود به فراموشی سپرده شد.

محبوب‌فر تصریح کرد: یکی از مشکلاتی که بسیاری از تولیدکنندگان در منطقه آزاد ماکو با آن مواجه بودند موضوع ثبت سفارش بود که این منطقه را دچار مشکل کرده است. در شرایطی که حدودا ۱۳۰ واحد فعال اقتصادی در منطقه ازاد ماکو حضور داشتند تحریم های بین‌المللی از یک سو و ناکارآمدی سازمان مناطق آزاد کشور، این واحدهای تولیدی و صنعتی با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند و حدود ۶۰ درصد آنها یا در حال تعطیلی هستند و یا تعطیل شده اند و واحدهای فعال نیز با ۲سوم ظرفیت فعال هستند.

مشاور معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد گفت: با توجه به اینکه  منطقه آزاد ماکو به بازارچه های مرزی در آذربایجان غربی دسترسی داشت میتوانست به قطب پوشاک کشور تبدیل شود متاسفانه امروز شاهد زمینگیر شدن واحدها و صنایع تولیدی هستیم‌. عدم تامین زیرساخت ها در منطقه آزاد ماکو و عدم اقدام موثر برای رفع مشکلات و چالش‌های موجود از طریق جلب و جذب سرمایه‌گذاری خصوصی سبب شده تا امروز شاهد وضعیت این‌چنینی در منطقه آزاد ماکو باشیم.

وی به پتانسیل های موجود منطقه آزاد ماکو اشاره کرد و افزود: این منطقه به دلیل نزدیکی به شهرهای اطراف دو استان آذربایجان غربی و شرقی، دارای جذابیت های فرهنگی، تاریخی و طبیعی است، ظرفیت های بالای پذیرش گردشگر از عمده مزایای موجود در این منطقه است و با توجه به اینکه با ترکیه هم‌مرز است میتوان نسبت به توسعه توریسم آذربایجان غربی نقش اساسی ایفا کرد.

محبوب‌فر اظهار کرد: منطقه آزاد ماکو از منطقه بحران‌زای خلیج فارس دور است و مشکلاتی که مناطق آزاد در خلیج فارس و دریای عمان با آن درگیر هستند دور است و از موقعیت مکانی بهتر و مناسب تری برای ارتباط با کشورهای ترکیه، ارمنستان، آذربایجان، گرجستان و منطقه قفقاز میتواند داشته باشد.

وی گفت: موقعیت استراتژیک منطقه آزاد ماکو و نزدیکی آن به ۳ استان آذربایجان غربی و شرقی و اردبیل میتواند به رشد و تحول منطقه کمک کند در صورتیکه یک اراده سیاسی در نزد سازمان مناطق آزاد و دولت وجود ندارد درحالیکه نیروی انسانی متخصص و مجرب در این ۳ استان میتواند به رشد منطقه آزاد ماکو کمک کند.

این کارشناس حوزه مناطق آزاد افزود: نگاه راهبردی و کلان در خصوص منطقه آزاد ماکو با برای استفاده از تمام ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های موجود مشاهده نمی‌شود. در این رابطه ما با فقدان مدیریت واحد روبرو هستیم.

مبحبوبفر  ادامه داد: موضوع کولبری، تشدید فقر و حاشیه‌نشینی از مباحث مهم در منطقه شمالغرب کشور است چنانچه یک جهت‌گیری تولیدی و  صادراتی در راستای انتقال تکنولوژی و رشد و توسعه اقتصادی در منطقه وجود داشته باشد میتوان بسیاری از مشکلات ناشی از تحریم‌های بین المللی را پشت سر گذاشت. در وهله اول مردم منطقه بایستی نسبت به ظرفیت ها و مزایای منطقه آزاد ماکو واقف شوند و از این طریق  بهبود معیشت خود را در منطقه آزاد ماکو جستجو کنند‌.

وی تصریح کرد: سوءمدیریت و باندبازی در یک دهه اخیر در نهادهای دولتی که سازمان مناطق آزاد کشور نیز مستثنی از این موضوع نیست، وضعیت کشور را به این مرحله رسانده است. مدیران منطقه آزاد ماکو باید در اسرع وقت در شرایطی که کشور با تحریم‌ها و کرونا مواجه است نسبت به تشکیل کمیته مشورتی با حضور اساتید دانشگاهی و کارشناسان و صاحب‌نظران و افرادی که مورد اعتماد مردم استان‌های همجوار هستند و در نهایت مستقل، متعهد، غیر دولتی، کارشناس، متخصص و مجرب باشند اقدام کند.

وی با بیان اینکه برنامه های بلندمدت در جهت رونق و شکوفایی کشور در افق ۱۴۰۴ با چنین مدیریتی که شاهد آن هستیم قابل تحقق نخواهد بود افزود: مناطق آزاد در شمالغرب کشور باید تفکیک وظایف شوند، این مناطق نباید اقدامات مدیریتی شان به سمت و سویی کشیده شود که منجر به نارضایتی یک منطقه آزاد بر علیه منطقه آزاد دیگر شود و منابع پولی و مالی یک منطقه نباید به سمت منطقه‌ای دیگر روانه شود به همین دلیل منابع مالی از ترخیص کالا در منطقه آزاد ماکو نباید به سمت منطقه آزاد جلفا رود.

مشاور معرفی فرصت‌های شغلی در مناطق آزاد خاطرنشان کرد: براساس مدیریت موجود، بازارچه های مرزی جلفا بسیار فعال‌تر از منطقه آزاد ماکو عمل میکنند. مدیریت منطقه آزاد ماکو نمیتواند به عنوان فرادست منطقه آزاد جلفا محسوب شود و اینکه منطقه آزاد ماکو به عنوان منطقه جدا و منفک از منطقه آزاد جلفا دیده شود یک ضرورت و الزام است.

محبوب‌فر عنوان کرد: سوءمدیریت، باندبازی و قومیت‌گرایی در مناطق آزاد شمالغرب کشور تسری پیدا کرده و علیرغم تمام تلاش‌های صنایع واحدهای تولیدی، ضعف های عمده مدیریتی سبب ناامیدی این واحدهای تولیدی در مناطق آزاد شود.

این کارشناس مناطق آزاد در خصوص اهمیت منطقه ویژه اقتصادی سرو_اورمیه افزود: این منطقه منتج شده برنامه های  توسعه های آتی منطقه آزاد ماکوست. این منطقه به تازگی تشکیل شده است، یکی از دلایلی که این منطقه ویژه اقتصادی شکل گرفت؛ زیرساخت‌های موجود در اورمیه و وجود  منابع آب و انرژی با قیمت مناسب در این شهر بود.

محبوب‌فر ادامه داد: با توجه به اینکه ۴ منطقه ویژه اقتصادی در این استان معرفی شده بود که با نظر دولت و مجلس، بهترین مکان برای سرمایه‌پذیری و جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در مرکز استان که اورمیه است تصویب شد‌. اورمیه با فاصله کوتاهی که با منطقه اقتصادی شرق ترکیه (وان) دارد میتواند زمینه اشتغالزایی جوانان را فراهم سازد.

این کارشناس حوزه مناطق آزاد گفت: ظرفیت نیروی انسانی فعال و تحصیلکرده در اورمیه کم نیست و از سوی دیگر جذابیت هایی که اورمیه برای نمایندگان مجلس و دولت داشته سبب شد تا راه را برای شکوفایی بیشتر آذربایجان غربی فراهم سازد. با توجه به تحریم‌ها و سوءمدیریت‌ها، این منطقه ویژه اقتصادی سرو_ اورمیه همچنان با ابهاماتی روبروست که شاهد توسعه و شکوفایی و جهش تولید در بسیاری از واحدهای صنعتی و تولیدی نبودیم و ظرفیت‌هایی که در شرایط فعلی میتوانست برای کشور از طریق این منطقه ارزآوری داشته باشد بی‌توجه واقع شده است.

خبرنگار: صفورا طالب زاده